Dolina Osławy przyciąga swym położeniem na skraju Bieszczad i Beskidu Niskiego, kusi też malowniczą okolicą oraz wsiami, na terenie których wciąż ujrzeć możemy wiele cennych perełek architektury. Gdzie warto się wybrać w trakcie wycieczki po tej części Podkarpacia? Jakim perełkom architektury w dolinie Osławy z pewnością warto poświęcić swój czas?
Rzepedź – cerkiew św. Mikołaja
Greckokatolicka cerkiew św. Mikołaja w Rzepedzi może się pochwalić zarówno piękną sylwetką, jak i malowniczą lokalizacją. Wzniesiona w latach 20-tych XX wieku, jest ciekawym przykładem cerkwi łemkowskiej, utrzymanej w tzw. stylu osławickim bezwieżowym. Cerkiew ta otoczona jest zabytkowym cmentarzem, na terenie którego ujrzeć można sporo zabytkowych nagrobków, wśród których nie brak obiektów o wyjątkowej wartości artystycznej i historycznej. Warto się tu uważniej przyjrzeć nagrobkowi Stanisława Niezabitowskiego, znanego ze swych zasług w okresie powstania listopadowego oraz późniejszego właściciela Rzepedzi, uwagę przyciąga też grób Teodora Mankowicza – biskupa greckokatolickiego, który do 1988 roku sprawował opiekę nad greckimi katolikami z okolicznych wsi, m.in. z Komańczy.
Szczawne – cerkiew Zaśnięcia Bugurodzicy
Cerkiew we wsi Szczawne powstała w latach 1888-1889 jako świątynia greckokatolicka. Dziś jest cerkwią prawosławną, podlegającą pod parafię w pobliskim Morochowie. Malownicza lokalizacja i ciekawa sylwetka sprawiają, iż zabytek ten skutecznie przyciąga uwagę turystów przemierzających drogę łączącą Zagórz z Komańczą. Cerkiew ta może się pochwalić nie tylko ciekawą sylwetką, ale i wnętrzem, w którym na szczególne wyróżnienie zasługuje polichromia figuralna z 1925 roku.
Morochów – cerkiew Spotkania Pańskiego
Cerkiew Spotkania Pańskiego w Morochowie to ciekawy przykład drewnianej architektury, któremu w trakcie krajoznawczej wycieczki po dolinie Osławy z pewnością warto poświęcić nieco więcej uwagi. To miejsce to przede wszystkim ciekawa historia, w której nie brak trudnych zdarzeń. Warto pamiętać, że w pobliżu Morochowa znajduje się Zawadka Morochowska –nieistniejąca już ukraińska wieś, której kres przyniosły walko polsko-ukraińskie, toczące się w Bieszczadach do końca lat 40-tych. Cerkiew w Morochowie jest z kolei ciekawym zabytkiem z lat 30-tych XIX wieku, w którego wnętrzu ujrzeć można i piękne polichromie, i ciekawy ikonostas o sporej wartości artystycznej.
Komańcza – prawosławna cerkiew Opieki Matki Bożej
Komańcza jest jedną z najpiękniejszych wsi w dolinie Osławy oraz popularnym letniskiem, z którego można urządzać ciekawe wycieczki m.in. w rejon Jeziorek Duszatyńskich. Turyści chętnie oglądają tutejszy Klasztor Nazaretanek oraz cerkiew greckokatolicką, dumą wsi pozostaje jednak drewniana cerkiew Opieki Matki Bożej, która od lat 60-tych XX wieku służy miejscowym prawosławnym. Jej historia zaczyna się w początkach XIX wieku, warto jednak pamiętać, iż obecna cerkiew powstała w 2008 roku i jest wierną kopią poprzedniczki, która spłonęła w 2006 roku. Cerkiew ta wciąż zachwyca swą formą i pięknym wnętrzem, a znajdujący się w niej ikonostas może na każdym zrobić wrażenie.
Turzańsk – cerkiew św. Michała Archanioła
Dla miłośników sztuki cerkiewnej, Turzańsk jest obowiązkowym punktem w programie wycieczki po dolinie Osławy. Greckokatolicka cerkiew Archanioła Michała, którą można tutaj zobaczyć, jest cennym zabytkiem z początku XIX wieku. Dziś służy ona prawosławnym, jest też jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych w okolicy. Wpis na listę UNESCO sprawił, iż turyści zaczęli poświęcać jej jeszcze więcej uwagi, poszerzyła się też wiedza na jej temat. A że zabytek ten wciąż może się pochwalić wspaniałym ikonostasem oraz pięknymi polichromiami, wizyta w jego wnętrzu każdemu miłośnikowi sztuki sprawi wiele radości.
Drewniane cerkwie to wyjątkowa grupa zabytków, z których Podkarpacie może być dumne. Kto w czasie wycieczki po tej części kraju chce się nacieszyć widokiem najcenniejszych perełek architektury tego typu, ten koniecznie powinien zajrzeć do wsi leżących w dolinie Osławy. Tutejsze cerkwie to cenne perełki architektury, obok których nie można przejść obojętnie. Każda z nich ma wiele uroku oraz historię, którą warto lepiej poznać.