Rekonstrukcja Bitwy w Krzywczy

12 września 2010 w Krzywczy (powiat przemyski, woj. podkarpackie) odbędzie się rekonstrukcja miejscowej bitwy, którą 13 września 1939 stoczyła w ramach wojny obronnej 11. Karpacka Dywizja Piechoty pod dowództwem płk Bronisław Prugara – Ketlinga z Niemcami: 7. Dywizją Bawarską i częściami 2. Dywizji Górskiej.

W odtworzeniu tych wydarzeń weźmie udział ponad 100 rekonstruktorów i statystów, a także wiele wojskowego sprzętu m.in. wojskowe ciężarówki i motocykle, wóz opancerzony oraz po raz pierwszy podczas rekonstrukcji w województwie podkarpackim – niemiecki samolot!

Organizatorami widowiska są Stowarzyszenia: „W Dolinie Sanu” i Przemyskie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „X D.O.K.”, Urząd Gminy w Krzywczy i Centrum Kulturalne w Przemyślu.

Widowisko odbywać się będzie pod honorowym patronatem Zygmunta Cholewińskiego Marszałka Województwa Podkarpackiego oraz Zygmunta Prugara-Ketlina, syna Generała 11 KDP.

Po inscenizacji organizatorzy zapraszają na piknik krzywiecki, w ramach którego będzie wiele atrakcji dla całej rodziny.

Oprócz samej inscenizacji zostanie przeprowadzonych wiele innych działań, zwłaszcza wśród młodzieży, przypominających o bitwie pod Krzywczą 13 września 1939 r. W ramach projektu odbył się już Międzyszkolny Konkurs Historyczny „Wojenne losy mojej rodziny” mający na celu m.in. utrwalenie wiedzy historycznej na temat II Wojny Światowej, a zwłaszcza na terenie okolic Przemyśla, ukazał się kwartalnik społeczno-kulturalny „Głos zad Sanu” a w nim wkładka specjalna poświęcona bitwie pod Krzywczą.

Stowarzyszenie „W Dolinie Sanu” oraz Wójt Gminy Krzywcza lokalnie podjęli się inicjatywy organizacji rekonstrukcji historycznej bitwy krzywieckiej. Do współorganizacji zaprosili Centrum Kulturalne w Przemyślu i Przemyskie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „X D.O.K.”, partnerów mających na swoim koncie bogate doświadczenie w tego typu przedsięwzięciach, warto przy tej okazji wspomnieć, że w 2009 roku przeprowadzili wspólnie niesamowitą inscenizację historyczną „A mury runą…”, przedstawiającą wydarzenia w Polsce od 1946 do 1989, czyli od instalacji aż do upadku komunizmu w naszej Ojczyźnie. W trakcie niej wystąpiło kilkuset statystów i co ciekawe, akcja rozgrywała się w kilku miejscach Starego Miasta w Przemyślu.
W 2010 r. ponownie CK i PSRH „X D.O.K.” zorganizowały wielkie widowisko historyczno-teatralne „Na nieludzką ziemię…”, które było częścią obchodów 70. rocznicy deportacji obywateli Polski w głąb ZSRR. W inscenizacji wystąpiło około pół tysiąca statystów i aktorów, ponadto w widowisku wziął udział autentyczny pociąg z wagonami z lat 30-tych, sprowadzony specjalnie ze Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce.
Oba ogromne widowiska, które każdorazowo gromadziły ponad dziesięciotysięczną widownię, odbiły się szerokim echem w Polsce i na świecie. Materiały z inscenizacji został wyemitowane w wielu stacjach telewizyjnych, radiowych, prasie ogólnopolskiej i serwisach internetowych. Organizatorzy wierzą, że najbliższa rekonstrukcja cieszyć się będzie dużym zainteresowaniem społecznym i przybliży zwłaszcza młodzieży trudne losy narodu z okresu II Wojny Światowej. Pokaże, że ówczesne pokolenie zdało swój egzamin z dojrzałości, stanęło na wysokości zadania i wspięło się na wyżyny szlachetności nie szczędząc zdrowia a niekiedy i życia. Pokolenie to pokazało odwagę i męstwo. We wrześniu 39 r. wobec miażdżącej przewagi agresorów najpierw hitlerowskich Niemiec, potem ZSRR skapitulowaliśmy. Jednak podczas tego września nie brakowało zwycięskich bitew i potyczek, które świadczyły o niezwykłej odwadze i wierności ojczyźnie. Takim przykładem jest bitwa stoczona pod Krzywczą, chcemy ten temat przybliżyć szerokiemu gronu odbiorcy.

O świcie 13 września 1939 r. 11. Karpacka Dywizja Piechoty pod dowództwem płk. Bronisława Prugara – Ketlinga z Armii Małopolska dotarła do rejonu Krzywczy i rozpoczęła organizację pozycji przejściowej obrony, podczas której była bombardowana i ostrzeliwane z broni pokładowej przez samoloty niemieckie.

Około południa na szosie Babice – Krzywcza ukazała się zmotoryzowana kolumna straży przedniej niemieckiej 7. Dywizji Piechoty, którą artyleria polska rozproszyła celnym ogniem.

O godz. 14.00 po krótkim, lecz silnym przygotowaniu artyleryjskim, niemiecka 7. DP rozpoczęła natarcie na osi: Ruszelczyce – Krzywcza. Zaległo ono jednak pod ogniem artylerii polskiej na przedpolu Krzywczy.

Około godz. 16.00 ruszyło ponownie niemiecki natarcie, tym razem już na szerszy froncie. Główny wysiłek nieprzyjaciela skoncentrował się na południowym skrzydle obrony, opartym o San. Po chwilowym powodzeniu i to natarcie utknęło, a kontratak na bagnety wsparty ostrzałem artyleryjskim odrzucił nieprzyjaciela za San.

O zmierzchu 11. Karpacka Dywizja Piechoty oderwała się od nieprzyjaciela i wycofała w kierunku Przemyśla. Na miejscu stoczonej bitwy pozostali zabici żołnierze, a także prawdopodobnie ciężko ranni.

11. Karpacka Dywizja Piechoty stacjonowała na stałe w Stanisławowie, dlatego wśród poległych żołnierzy większość pochodziła z Kresów – dziś poza granicami Polski.