Skarby Podkarpackie – Żal ogrodów i parków

Na terenie obecnego Podkarpacia było kiedyś ponad 560 parków dworskich i pałacowych. Ślady po prawie 100 z nich można jedynie znaleźć na starych mapach katastralnych. Z 471 zespołów zabytkowej zieleni większość jest w stanie tragicznym. Tylko kilkadziesiąt z nich jest zadbanych, reszta powoli umiera. O tej krytycznej dla dalszego losu podkarpackich parków sytuacji piszą dziennikarze i eksperci w najnowszym numerze bezpłatnego czasopisma Skarby Podkarpackie, który ukaże się w poniedziałek, 1 grudnia.

– Przygotowywaliśmy ten numer grubo ponad miesiąc jeżdżąc z konserwatorami zabytkowej zieleni po Podkarpaciu. I jestem zdruzgotany stanem parków podworskich w naszym województwie – mówi Krzysztof Zieliński, historyk sztuki i redaktor naczelny dwumiesięcznika „Skarby Podkarpackie”. – Mamy listę z danymi adresowymi 471 zespołów parkowych. Fachowcy mówią, że po blisko stu ślady można znaleźć już tylko w archiwach. Jestem przekonany, że jeżeli nie rozpoczniemy kampanii ratowania parków, to za ćwierć wieku zostanie ich tylko garstka.
W najnowszym numerze można przeczytać interesujące materiały o losach szlacheckich dworów wraz z archiwalnymi zdjęciami już nieistniejących zabytków: w Bystrzycy, Babicy, Rudnej Małej, czy Lubli. Ten ostatni spalił się po ostrzale radzieckiego czołgu w 1944 roku. Niszczeje także park i dwór Sapiehów w podprzemyskiej Żurawicy
Ale są i teksty opisujące przykłady trwania dawnych gniazd szlacheckich, lub też ich powolny proces odbudowy, jak to się np. dzieje w Leżajsku, Łańcucie, Przeworsku czy Krościenku Wyżnym
Jednym z mocniejszych materiałów jest opis dziejów grabieży wyposażenia pałacu Reyów w Przecławiu, który praktycznie zakończył się dopiero w latach 70. XX wieku. Mało też kto wie, że w Bziance k. Rymanowa zachował się 100-letni sad owocowy, w którym przetrwały unikalne na skalę europejską odmiany jabłoni i grusz.
Dla każdego regionalisty śledzącego z zainteresowaniem losy naszych podkarpackich zabytków ten – sfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie – numer „Skarbów” jest bezcenny.
Tradycyjnie, bezpłatne egzemplarze czekają w siedzibie wydawcy: Stowarzyszenia „Pro Carpathia” w Rzeszowie, na ulicy Gałęzowskiego 6/305. Dostępny jest także w wersji elektronicznej na stronie www.skarbypodkarpackie.pl.