Tołhaje czyli bieszczadzcy zbójnicy

Dla turystów odwiedzających południe Podkarpacia, dzieje bieszczadzkich zbójników należą do mało znanych kart przeszłości tej ziemi. Dla wielu fakt ich przeszło 500-letniej (1340-1772) nieprzerwanej działalności budzi wręcz zdumienie. Stanisław Orłowski w swojej książce „Tołhaje czyli zbóje w Bieszczadach” opisuje barwnie nie tylko losy bieszczadzkich zbójów, ale odtwarza również obraz epoki, w której przyszło im żyć. Walor książki to rzetelny rys historii i kultury ziemi sanockiej od czasów średniowiecza po upadek I Rzeczpospolitej.
W oparciu o zachowane źródła historyczne autor ocala od zapomnienia obraz przeszłości i odtwarza prawdę dziejową o życiu codziennym bieszczadzkich zbójników od XIV do XVIII wieku. Tołhajami nazywano zbójów zamieszkujących wioski na południowych zboczach Karpat (w owym czasie na Węgrzech) i dokonujących rabunków po polskiej, czyli północnej stronie granicznego Beskidu, jak wówczas nazywano Bieszczady i Beskid Niski.

Stanisław Orłowski, Tołhaje czyli zbóje w Bieszczadach, Wydawnictwa Carpathia, Rzeszów 2009