Starszy o dwa wieki. Od lat na ścianie w prezbiterium kościoła w Kalwarii Pacławskiej, po lewej stronie ołtarza głównego, wisiał olbrzymi obraz na desce będący kopią cudownego wizerunku Matki Boskiej z tej świątyni. Otoczony bogato zdobioną ramą nie zwracał na siebie uwagi z powodu niezbyt wysokiego poziomu artystycznego. Dopiero rozpoczęcie prac renowacyjnych ujawniło tajemnicę skrywaną od stulecia przez ten zabytek. W jarosławskiej pracowni Wojciech Kozak, konserwator dzieł sztuki, wykonując na powierzchni obrazu odkrywki stwierdził występowanie dużo starszej, oryginalnej warstwy malarskiej.
Stan zachowania zawieszonego nad wejścia do zakrystii obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej wymagał już pilnych prac renowacyjnych, widoczne było m.in. wyraźne pęknięcie deski-podobrazia. Zlecenie na ich przeprowadzenie uzyskał Wojciech Kozak. Realizując program prac konserwatorskich – po usunięciu wizerunku Matki Bożej Kalwaryjskiej, przemalowania olejnego z początku XX wieku – odsłonił oryginalne przedstawienie Matki Bożej Jackowej. Była to pierwotna warstwa malarska o wysokich walorach artystycznych, datowane wstępnie na koniec XVII wieku. Wskazuje na to sposób przedstawienia, analiza stylistyczna i technika wykonania tj. warsztat malarski. Przeprowadzone wstępne badania chemiczne pigmentów wskazują również bardziej na wiek XVII niż XVIII. Ostateczne ekspertyzy wykonane zostaną na krakowskiej ASP, na wydziale konserwacji. Jej efektem będzie i szczegółowa analiza pisemna.
– To konserwatorskie odkrycie uznaję za wyjątkowe wydarzenie, tym bardziej ważne, że przedstawia ono wyobrażenie Matki Bożej Jackowej, identyczne jak to, które znamy z rzeźby w przemyskiej archikatedrze– podkreśla dr Grażyna Stojak, Wojewódzki Podkarpacki Konserwator Zabytków. – Ciekawym problemem do rozwiązania będzie znalezienie odpowiedzi na pytanie, dlaczego to przedstawienie znalazło się w Kalwarii Pacławskiej. Być może badania w kościelnych archiwach pozwolą na dokładniejsze odpowiedzi, także w kwestii datowania i pochodzenia.
Tegoroczny budżet Wojewódzkiego Konserwator Zabytków na Podkarpaciu przeznaczony na prace renowacyjne wynosi ok. 10 mln zł. Tak znaczne zwiększenie środków na ten cel, w stosunku do lat ubiegłych, spowodować może niejedno odkrycie konserwatorskie w wiekowych świątyniach naszego województwa.
Krzysztof Zieliński